Ψάχνουν την έξοδο στο τούνελ του… καπνού!

«Εγκλωβισμένη» στις αναθυμιάσεις από το σύννεφο καπνού, που απλώνεται πια πυκνό σε όλη τη χώρα διαπερνώντας το (θεωρητικά) ασφυκτικό πλαίσιο των απαγορεύσεων του αντικαπνιστικού νόμου, η ηγεσία του υπουργείου Υγείας αναζητεί επειγόντως «οδό διαφυγής».

Έπειτα από την πλήρη αποτυχία της τρίμηνης εφαρμογής των αντικαπνιστικών μέτρων που είναι κοινός τόπος στις διαπιστώσεις των αρμοδίων φορέων του υπουργείου Υγείας, διερευνώνται πλέον εναλλακτικοί τρόποι, πιο ευέλικτοι και αποτελεσματικοί, σε ό,τι αφορά την ισχύ του αντικαπνιστικού νόμου, σε συνεργασία και με άλλα υπουργεία.

Το ισπανικό μοντέλο

Την ώρα που στην Ισπανία αναδεικνύεται σε μείζον ζήτημα η προστασία της δημόσιας υγείας, ιδίως δε των ατόμων που εργάζονται σε επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος από την έκθεσή τους στο παθητικό κάπνισμα, και τίθεται σε εφαρμογή ένας ακόμη πιο σκληρός νόμος για την απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους, στην Ελλάδα της (υποτιθεμένης) καθολικής από 1ης Οκτωβρίου 2010 απαγόρευσης του τσιγάρου οι καπνιστές συνεχίζουν να επιδίδονται αρειμανίως στην αγαπημένη τους συνήθεια σε όλες τις απαγορευμένες βάσει του νόμου «ζώνες».

Η εορταστική περίοδος ήλθε να επιβεβαιώσει με τον πιο προκλητικό τρόπο ότι ο αντικαπνιστικός νόμος παραμένει ισχυρός και αυστηρός μόνο επί χάρτου. Σε όλα τα μπαρ, εστιατόρια, καφετέριες και λοιπούς χώρους διασκέδασης το κάπνισμα ήταν σχεδόν… επιβεβλημένο, οι θαμώνες το θεωρούσαν αδιαπραγμάτευτο «δικαίωμά» τους και αρνούνταν να συνεργαστούν με τους ελάχιστους… τολμηρούς υπεύθυνους καταστημάτων που θύμιζαν ότι το κάπνισμα απαγορεύεται στους κλειστούς δημόσιους χώρους και ο περιβόητος ελεγκτικός μηχανισμός απλώς ανύπαρκτος.

Στο μικροσκόπιο και πάλι οι διατάξεις του νόμου

Έπειτα από τις θλιβερές αυτές διαπιστώσεις που σχετίζονται τόσο με ένα μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας της χώρας, όσο και με το θέμα αυτής καθεαυτής της τήρησης του νόμου, η επανεξέταση του αντικαπνιστικού νόμου θεωρείται μονόδρομος για την ηγεσία του υπουργείου Υγείας.

Σύμφωνα με πληροφορίες που έχει το protothema.gr, τις επόμενες ημέρες πρόκειται να συσταθεί ομάδα εργασίας με τη συμμετοχή στελεχών και των συναρμόδιων υπουργείων Οικονομίας, Ανάπτυξης και Εσωτερικών, η οποία θα επικεντρωθεί σε ζητήματα ουσιαστικής και πραγματικής εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου. Την ομάδα θα συντονίζουν οι αντίστοιχοι γενικοί γραμματείς των αντίστοιχων υπουργείων, με τον γενικό γραμματέα Δημόσιας Υγείας κ. Αντώνη Δημόπουλο να έχει τον «πρώτο λόγο».

Πάντως, κύκλοι του υπουργείου Υγείας υπεραμύνονται των δικών τους ενεργειών σε ό,τι αφορά την ενίσχυση των αντικαπνιστικών μέτρων. Επικαλούνται, λόγου χάρη, τροπολογία βάσει της οποίας θα μπορούν να διενεργούν ελέγχους για το κάπνισμα και οι Επιθεωρητές του Σώματος Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας (ΣΕΥΥΠ). Μέχρι σήμερα, οι επονομαζόμενοι και «Ράμπο της Υγείας» διενεργούσαν ελέγχους σε δεύτερο βαθμό, δηλαδή μόνο σε περίπτωση υποτροπής κάποιου ιδιώτη ή καταστήματος ή υπηρεσίας και δεν μπορούσαν να «κόβουν» κλήσεις και πρόστιμα. Σημειώνεται ωστόσο ότι η τροπολογία παρότι έχει εξαγγελθεί πολλάκις, δεν έχει ακόμη ψηφιστεί.

Ευθύνες και στους δημοτικούς άρχοντες

Την ίδια στιγμή, στελέχη του υπουργείου Υγείας στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν τα δυσεξήγητα σε ό,τι αφορά τον αντικαπνιστικό νόμο- παρωδία επικαλούνται τις δημοτικές εκλογές και τις αλλαγές σκυτάλης στους δήμους. «Ήταν αστοχία ότι συνέπεσε το τρίμηνο εφαρμογής του νόμου με τις δημοτικές εκλογές. Δεν υπήρχε προθυμία για τη διενέργεια ελέγχων από πλευράς της Δημοτικής Αστυνομίας. Κανείς δήμαρχος δεν ήθελε να δυσαρεστήσει και να προκαλέσει τους ψηφοφόρους τους, είτε καταστηματάρχες είτε πολίτες, δίνοντας εντολές για ελέγχους και πρόστιμα» λέει χαρακτηριστικά στέλεχος του υπουργείου Υγείας. Αυτή η τακτική συνεχίστηκε ατύπως και σιωπηρά μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου από πολλούς απερχόμενους δημάρχους που άναβαν έτσι το «πράσινο φως» για επιχειρηματίες και καπνιστές ώστε να συνεχίσουν ανενόχλητοι το κάπνισμα. Είναι χαρακτηριστικό πως στη Θεσσαλονίκη τον Δεκέμβριο έγιναν μόλις 139 έλεγχοι από τη Δημοτική Αστυνομία και επιβλήθηκαν 38 πρόστιμα.

Θολή η εικόνα των ελέγχων

Τον τουλάχιστον χαλαρό, αν όχι αδιάφορο, τρόπο που αντιμετωπίζουν οι υπηρεσίες των δήμων –όπου σημειωτέον βρίσκεται η καρδιά του ελεγκτικού μηχανισμού, η Δημοτική Αστυνομία- την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου μαρτυρά το γεγονός ότι ελάχιστες τροφοδοτούν σε εύλογο χρονικό διάστημα και χωρίς όχληση των υπαλλήλων του υπουργείου Υγείας με τα στοιχεία των ελέγχων.

Είναι ενδεικτικό ότι το υπουργείο Υγείας έχει εικόνα για τους ελέγχους μέχρι τον μήνα Νοέμβριο και για τέσσερις μεγάλους δήμους της χώρας. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, από την 1η Οκτωβρίου 2010 που ξεκίνησε η εφαρμογή του νέου αντικαπνιστικού νόμου στην χώρα, έχουν διενεργηθεί περισσότεροι από 6.346 έλεγχοι κυρίως σε χώρους υγειονομικού ενδιαφέροντος.

Περίπου οι μισοί έλεγχοι ( 3.235) έχουν γίνει στην Αθήνα, ενώ ακολουθούν η Θεσσαλονίκη, ο Πειραιάς και το Ηράκλειο. Η πλειοψηφία των ελέγχων αφορά καφέ –μπαρ (ποσοστό 66%), εστιατόρια (15% ), δημόσιες υπηρεσίες (4%), νοσοκομεία ( 1% ), αναψυκτήρια (13% ) και σχολεία (1% ).

Συνολικά, έχουν επιβληθεί το διάστημα αυτό πρόστιμα ύψους 160. 400 ευρώ. Η μερίδα του λέοντος των προστίμων καταλογίστηκε στη Θεσσαλονίκη (57. 650 ευρώ) και ακολουθεί η Αθήνα με 52.550 ευρώ, ο Πειραιάς με 42. 400 ευρώ και το Ηράκλειο (7.800 ευρώ). Το μεγαλύτερο πρόστιμο που έχει επιβληθεί είναι της τάξεως των 1.200 ευρώ και αφορά υπευθύνους καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα και Πειραιά.