Στη τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα καθώς και στη πρώτη του 21ου, ξεδιπλώθηκε μια μεγάλη μετακίνηση πλούτου και ισχύος από τη Δύση προς την Ανατολή. Μετακίνηση που δημιουργεί αμφιβολίες κατά πόσο η σημερινή κρίση είναι παγκόσμια κρίση. Διότι όλοι οι δείκτες δείχνουν περισσότερο να είναι μια κρίση της Δύσης.
Η ύφεση διέτρεξε τις δικές της οικονομίες, και ορισμένες όπως στην περίπτωση της Ελλάδας,
συνεχίζει να τις διατρέχει. Αντίθετα, στην Ασία, ιδιαίτερα στην ΝΑ Ασία οι ρυθμοί ανάπτυξης παραμένανε όλη την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα υψηλοί. Η Κίνα κινήθηκε με 8-12%. Η Ινδία επιτάχυνε την ανάπτυξή της και παρουσίασε ρυθμούς ανάπτυξης μεγαλύτερους από ότι μερικά χρόνια προηγούμενα. Από 6-7% πριν πέντε χρόνια, κινήθηκε στο τέλος του 2010 με ρυθμό 8,9%. Την ίδια τάση παρουσιάζουν οι μικρές τίγρεις, κύρια η Ν.Κορέα, αλλά και το Βιετνάμ. Παρόμοιες τάσεις εμφανίστηκαν και στην οικονομία της Βραζιλίας.
Με αυτούς τους ρυθμούς εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι ξέφυγαν από την...
ακραία πείνα (μόνο στην Κίνα 450.000.000 άνθρωποι, στην Ινδία 230.000.000 και στις βραζιλιάνικες φαβέλες 40.000.000, συνολικά σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι!) και δημιουργούν τα νέα μεσαία στρώματα στις αναδυόμενες αγορές.Κίνα στη βιομηχανία και η Ινδία στις υπηρεσίες βρίσκονται σε διαδικασία μεγάλων δομικών μεταλλαγών. Οι μονάδες που απαιτούν πολύ φτηνή εργασία «ταξιδεύουν» πλέον προς χώρες όπως είναι το Βιετνάμ και οι Φιλιππίνες αντίστοιχα. Δημιουργούνται, πλέον, στους δύο ασιατικούς γίγαντες επιχειρήσεις οι οποίες ειδικεύονται σε προϊόντα και αγαθά / υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας και ειδίκευσης. Αυτές οι επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να δημιουργούν το δικό τους όνομα (brandname), όπως είναι η κινεζική lenovo (πρώην ΙΒΜ). Κινέζοι και Ινδοί εκατομμυριούχοι είναι περισσότερο από ποτέ. 152 από τις 500 μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου προέρχονται από την ΝΑ Ασία. Από αυτές, οι 45 είναι άμεσα κινέζικες και με εκείνες της άμεσης κινέζικης επιρροής υπερβαίνουν τους 50, δηλαδή, ήδη το 10% του παγκόσμιου συνόλου. Η κινέζικη αγορά είναι η πλέον γρήγορα αναπτυσσόμενη αγορά κατανάλωσης ειδών πολυτελείας. 52% είναι η συμβολή της στην παγκόσμια ανάπτυξη των πωλήσεων αυτών των ειδών.
Oι δύο ανερχόμενοι γίγαντες της Ασίας, Κίνα και Ινδία, αναπτύσσουν μεν τις αγορές τους, ενώ, ταυτόχρονα, όμως, διατηρούν εκατέρωθεν μια ιστορική καχυποψία. Καχυποψία που οδηγεί την Κίνα να δημιουργεί ή να θέλει να δημιουργήσει βάσεις στο Πακιστάν, στην Σρι Λάνκα, στη Βιρμανία. Από την άλλη, η Ινδία αναπτύσσει ειδικές σχέσεις με Ισραήλ και Βιετνάμ. Και όλα αυτά ενώ διατηρούνται οι καυτές συνοριακές διαφορές στην περιοχή. Περιοχές όπως το Κασμίρ (Πακιστάν, Ινδία, Κίνα) και τα σύνορα Κίνας – Ινδίας. Συνοριακές διαφορές προκύπτουν, επίσης, ως και προς την εφαρμογή του δικαίου της Θαλάσσης ανάμεσα σε Κίνα και Ιαπωνία, Κίνα και Βιετνάμ / Ταϊλάνδη /Ινδονησία και Φιλιππίνες. Διατηρείται ακόμα η αντιπαράθεση με τη Δύση ως προς την Ταϊβάν και το Θιβέτ. Οι γίγαντες της Ασίας ενισχύονται όλο και περισσότερο χωρίς να λύνονται σταθερά τα πιο πάνω προβλήματα.
Η μετακίνηση ισχύος δημιουργεί προβλήματα στην Δύση
Ιστορικά η ΝΑ Ασία παρήγαγε επί αιώνες τα 3/5 της παγκόσμιας παραγωγής. Για αιώνες (ιδιαίτερα ανάμεσα στον 2ο και στον 16ο μ.Χ. αιώνα) η παραγωγικότητα σε Κίνα και Ινδία ήταν μεγαλύτερη εκείνης της Δύσης. Η απόσυρση αυτών των γιγάντων από το παγκόσμιο γίγνεσθαι στα μισά της προηγούμενης χιλιετιρήδας και η βιομηχανική επανάσταση στην Ευρώπη ανέτρεψε αυτούς τους συσχετισμούς. Για τέσσερεις ολόκληρους αιώνες η Ευρώπη και στη συνέχεια η Ευρώπη με τις ΗΠΑ υπερίσχυσαν σε όλο τον κόσμο. Παραγωγικά, στρατιωτικά, πνευματικά. Η ΝΑ Ασία υποχώρησε στο 1/5 της παγκόσμιας παραγωγής. Δηλαδή, η συμμετοχή της σε αυτήν μειώθηκε κατά τρεις φορές. Η αποσύνδεση Ινδίας, Ινδοκίνας και Κίνας από την διεθνοποίηση του 19ου αιώνα έφερε αυτές τις μεγάλες ιστορικές χώρες σε δύσκολη κατάσταση. Οδήγησε στην άμεση (Ινδία) ή έμμεση (Κίνα) υποταγή στη Δύση. Η πορεία τους αποτέλεσε το πλέον χαρακτηριστικό αρνητικό παράδειγμα τι μπορεί να συμβεί εάν μια χώρα χάσει την επαφή της με το παγκόσμιο γίγνεσθαι (Κίνα) ή ενταχθεί σε αυτό υποταγμένη στα αποικιοκρατικά συμφέροντα τρίτων (ιδιαίτερα Ινδία και Ινδοκίνα).
Η απελευθέρωση των κρατών της περιοχής και η απόκτηση της εθνικής κυριαρχίας, ανεξαρτησίας και αυτονομίας, επέτρεψε σε Ινδία και Κίνα, καθώς και άλλα κράτη της ΝΑ Ασίας, να επανέλθουν στην διεθνή σκηνή ενεργητικά. Σήμερα κατέχουν τα 2/5 της παγκόσμιας παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών και όλα δείχνουν ότι σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα θα επανέλθουν στα 3/5. Με άλλα λόγια η Δύση δεν θα μπορέσει να διατηρήσει τη μοναδική θέση που είχε καταλάβει στη διάρκεια των τελευταίων αιώνων, εκτός και αν υπάρξουν καταστροφές παραγωγικού – ανθρώπινου δυναμικού στον σημερινό κόσμο, ή βρει η Δύση λύση στα δημογραφικά και παραγωγικά της προβλήματα, ιδιαίτερα η Ευρώπη. Διότι σε αντίθεση με αυτήν, οι ΗΠΑ διατηρούν ακόμα τη δυναμική της συνεχούς αύξησης του πληθυσμού τους και της προσέλκυσης ειδικευμένων και με καλές σπουδές εργατικών χεριών.
Η Δύση σε πορεία παρακμής;
Η Δύση παράγει σήμερα τα 3/5 της παγκόσμιας παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών. Κατέχει πάνω από τα 2/3 των όπλων και από αυτά διαχειρίζεται τα πλέον σύγχρονα. Ανάλογη είναι και η συμμετοχή της στην παγκόσμια έρευνα και στα αποτελέσματά της. Είναι πολλαπλά πιο παραγωγική από την ανατολή. Μόνο που ενώ πριν από τις μεταρρυθμίσεις του Τενγκ Σιαο Πινγκ στην Κίνα η παραγωγικότητα ήταν είκοσι φορές (ναι 20 φορές!) μικρότερη εκείνης της Δύσης, σήμερα είναι «μόνο» πέντε φορές μικρότερη. Ειδικότερα δε ως προς την παραγωγικότητα των ΗΠΑ είναι επτά φορές μικρότερη. Όμως, στη Δύση ζούνε σήμερα μόλις το 1/7 του παγκόσμιου πληθυσμού. Σε λίγα χρόνια, ενώ η ΝΑ Ασία θα έχει το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, η Ευρώπη θα έχει περιοριστεί στο 5%.
Η Ευρώπη καταγράφει την πραγματοποίηση των μεγαλύτερων αλλαγών ισχύος πάνω στον πλανήτη που υπήρξαν από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης πριν από 250 χρόνια. Το κυριότερο δε είναι, πάντα κατά τη γνώμη μου, το γεγονός ότι με την κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού και τον ζόμπυ του (Κρούγκμαν) η Ευρώπη πορεύεται μέσα σε μια όλο και πιο βαθειά κρίση στην οποία ως δυνάμεις και δόγματα σωτηρίας εμφανίζονται οι δυνάμεις που την οδήγησαν στην κρίση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, την υπονόμευση του κοινωνικού μοντέλου της Δυτικής Ευρώπης και την άμεση παρακμή της ήπιας ισχύος της ΕΕ. Το μοντέλο της μόνο υπόδειγμα δεν μπορεί πλέον να θεωρείται για τον υπόλοιπο κόσμο. Ο νεοφιλελευθερισμός και η αποδιοργάνωση του κοινωνικού μοντέλου της ΕΕ επέφερε μεγάλα κοινωνικά ρήγματα στο εσωτερικό τόσο της ίδιας της ΕΕ, όσο και στο εσωτερικό των κρατών μελών της.
Στην Ασία σήμερα, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι βγαίνουν από την πείνα και τη φτώχια. Αντίθετα στην Ευρώπη στέλνονται πίσω στην ανεργία και στην έλλειψη κοινωνικής προστασίας. Στην Ασία, αλλά και αλλού στον σημερινό κόσμο, δυναμώνει η τάση για περιφερειακή συνεργασία, ενώ η ΕΕ δείχνει να ταλαντεύεται στην καλύτερη περίπτωση ανάμεσα στην παραίτηση από το Ομοσπονδιακό μοντέλο και στο σπάσιμό της σε δύο ζώνες. Αν «χρειαστεί» ακόμα και τρεις, Την ώρα που από την Λατινική Αμερική και μέχρι την Ασία στήνονται νέοι συνεργασιακοί θεσμοί, στην Ευρώπη η Γερμανία αναρωτιέται πώς θα σπάσει τα ευρωπαϊκά της δεσμά με τρόπο ώστε να μην χρεωθεί η ίδια μια τέτοια αποδιοργάνωση. Ακόμα και στην Λ.Αμερική ο ανερχόμενος γίγαντας της ηπείρου, Βραζιλία, κάνει πολλαπλούς συμβιβασμούς έναντι των μικρών της γειτόνων, όπως είναι η Ουρουγουάη και Παραγουάη, προκειμένου να προωθήσει την ολοκλήρωση της συνεργασίας στην περιοχή. Αντίθετα, η Γερμανία συμπεριφέρεται με καθοδηγητή της τον νέο, ανερχόμενο, οικονομικό εθνικισμό της.
Το συνολικό σκηνικό τείνει στις εξής μετακινήσεις: από τη Δύση στην Ανατολή. Περισσότερη υποχώρηση των θέσεων της Ευρώπης παρά των ΗΠΑ. Μετακινήσεις πλούτου δια μέσω της τοκογλυφίας από τον Ευρωπαϊκό Νότο στον ευρωπαϊκό βορρά. Τέλος άγρια ανακατανομή πλούτου και εισοδήματος ανάμεσα στους πλούσιους και τα μεσαία στρώματα καθώς και τους άλλους μισθωτούς στον ευρωπαϊκό νότο. Με άλλα λόγια, δημιουργούνται καινούργιες σημαντικές γραμμές αντίστασης, διαπραγμάτευσης και συνεργασίας.
Του Νίκου Κοτζιά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου