Μέχρι τη δεκαετία του 1990 η ελληνική πολιτεία υιοθετούσε μια αδέξια πολιτική απομονωτισμού απέναντι στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης. Η καταπιεστική στάση της Τουρκίας απέναντι στην ελληνική μειονότητα (Κωνσταντινούπολη) οδήγησε αντίστοιχα σε σκλήρυνση της Ελλάδας έναντι της μουσουλμανικής μειονότητας...
Και όπως συμβαίνει συχνά, θύμα της πολιτικής, η παιδεία και οι μελλοντικές γενιές. Το τίμημα της απομόνωσης ήταν η αδυναμία ένταξης των παιδιών της μειονότητας καθώς δεν είχαν εναλλακτική επαφή με την ελληνική γλώσσα πέραν του σχολείου ενώ υπήρχε και πλήρης απουσία συγχρωτισμού και επικοινωνίας με το λοιπό τοπικό πληθυσμό. Χωρίς ξεκάθαρη εκπαιδευτική πολιτική, πολλοί μουσουλμάνοι βρίσκονταν σε πλήρη γλωσσική σύγχυση καθώς δεν γνώριζαν ούτε καλά ελληνικά, ούτε καλά τούρκικα ενώ και τα αγγλικά τους δεν ήταν καλύτερα.Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου ένα ντοκιμαντέρ του οποίου την ύπαρξη πραγματικά αγνοούσα. Πρόκειται για ένα φιλμ που παρουσιάστηκε στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας στις 14 Μαρτίου του 2011 και ξεδιπλώνει τη δεκαετή πορεία (1997-2007) ενός Προγράμματος για την εκπαίδευση της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη. Είναι μια εξαιρετική δημιουργία διάρκειας 75’ του Θάνου Αναστόπουλου με τίτλο «Πρόσθεση όχι αφαίρεση, πολλαπλασιασμός όχι διαίρεση: μια άλλη εκπαίδευση για τα παιδιά της μειονότητας στη Θράκη».
Όπως αναφέρεται στο φιλμ από το 1997 άρχισε να κάνει δειλά βήματα η «Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων», ένα πολιτισμικό-εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας, με 80% ευρωπαϊκή χρηματοδότηση που φαίνεται ότι λειτούργησε στη πράξη με ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα. Τα Kέντρα Στήριξης του Προγράμματος «Εκπαίδευση Mουσουλμανοπαίδων» (KE.Σ.Π.E.M.) www.museduc.gr ανέλαβαν να άρουν τη χρόνια απομόνωση του μειονοτικού πληθυσμού, που αποτελεί και το θεμελιώδες αίτιο της περιθωριακής κοινωνικής του θέσης. Τα Κέντρα στελεχώνονται από μέλη της μειονότητας και της πλειονότητας και οργανώνουν παράλληλες με το σχολικό θεσμό εκπαιδευτικές και δημιουργικές δράσεις που απευθύνονται πρωτίστως σε μαθητές και γονείς της μειονότητας. Ταυτόχρονα προωθείται και η έμπρακτη συνεργασία και επικοινωνία με τα μέλη της πλειονότητας.
Βλέποντας το ντοκιμαντέρ μου έκανε εντύπωση ο ψυχίατρος Ιμπράμ Ονσούνογλου που μιλάει με την ιδιότητα του έλληνα πολίτη με διαφορετική ταυτότητα, που έχει δικαίωμα στην ισότητα και κα αρνείται στους άλλους να τον προσδιορίζουν. Η Έφη Αβδελά, Ιστορικός στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πιστεύει ότι αισθανόμαστε τμήμα πολλαπλών συνόλων που άλλοτε εφάπτονται ενώ μπορεί να είναι και αντιθετικά. Στην Ελλάδα πασχίζουμε μαζοχιστικά να δημιουργούμε αντιθετικά σύνολα καθώς ακόμα δεν έχουμε αντιληφθεί ότι η μουσουλμανική μειονότητα συστήνεται από Έλληνες συμπολίτες μας Πομάκικης, Τούρκικης και Τσιγγάνικης καταγωγής.
Αυτές όμως οι λανθασμένες προσλαμβάνουσες εικόνες αποτελούν τη μία πλευρά του «λόφου». Καθώς όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα η μειονότητα βρισκόταν στο περιθώριο και υπήρχε μεγάλη καχυποψία απέναντι στο κράτος η αποστολή των εκπαιδευτικών του Προγράμματος έπρεπε να αναιρέσει τις ενστάσεις και τους φόβους των ίδιων των μουσουλμάνων. Στην αρχή αρκετοί μειονοτικοί, όπως για παράδειγμα στον Εχίνο, αντιλαμβάνονταν το ΚΕΣΠΕΜ σαν μια ευρύτερη κρατική πολιτική εκπαιδευτικής προπαγάνδας. Παραδοσιακές «εικόνες» και παγιωμένοι μύθοι βασανίζουν σήμερα σε μεγάλο βαθμό τη μουσουλμανική νεολαία εμποδίζοντας την κοινωνική ένταξη και τη προσωπική εξέλιξη. Στις νεαρές γυναίκες ενώ θέλουν να σπουδάσουν τους επιβάλλεται ακόμα ο μονόδρομος της στήριξης της μελλοντικής οικογένειας ως αποκλειστική αποστολή της ζωής τους. Ωστόσο, είναι φανερές οι αλλαγές που έγιναν τα τελευταία 10 χρόνια ενώ και μουσουλμάνες δασκάλες του προγράμματος μιλούν για την αποτελεσματικότητα και διεισδυτικότατα του. Η εκπαιδευτικός Αϊλά Ισμαήλ βλέπει τεράστια διαφορά στις μεθόδους μάθησης συγκριτικά με αυτό που επικρατούσε όταν ήταν μαθήτρια επαναλαμβάνοντας το μεγάλο πλήγμα που επέφερε στη «παπαγαλία» το νέο πρόγραμμα.
Ένα από τα μεγαλύτερα ατού του ΚΕΣΠΕΜ είναι η ευρεία και ορθή χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή κατορθώνοντας έτσι το μάθημα να μετατρέπεται σε μια ευχάριστη διαδικασία παραπέμποντας περισσότερο σε παιχνίδι, απαλείφοντας έτσι τα βαρετά στοιχεία της απλής παράδοσης. Μια άλλη πρωτοτυπία είναι ότι τα μαθήματα είναι «διαθεματικά» συνδυάζοντας για παράδειγμα την ιστορία με τη γεωγραφία ενισχύοντας έτσι την συνθετική σκέψη των μαθητών. Ακόμα και οι καθηγητές και οι δάσκαλοι παρακολουθούν μαθήματα τουρκικών για να μπορούν να επικοινωνούν με τα παιδιά στη φυσική τους γλώσσα!
Κατά τον καθηγητή Jim Cummins του Πανεπιστημίου του Τορόντο, ειδικό στη δίγλωσση εκπαίδευση, το πρόγραμμα είναι μοναδικό διεθνώς για την αποτελεσματικότητά του και τον σεβασμό του στο «Άλλο». Πλέον τη δημόσια ατζέντα δεν πρέπει να την απασχολεί το ζήτημα του αποκλεισμού καθώς αυτός εννοείται ότι είναι απορριπτέος. Ούτε πρέπει να σκεφτόμαστε απλά για ένταξη. Αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε και ευτυχώς φαίνεται να ανακαλύπτουμε είναι μια ένταξη που να αποδέχεται τον άλλο.
Αυτές όμως οι λανθασμένες προσλαμβάνουσες εικόνες αποτελούν τη μία πλευρά του «λόφου». Καθώς όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα η μειονότητα βρισκόταν στο περιθώριο και υπήρχε μεγάλη καχυποψία απέναντι στο κράτος η αποστολή των εκπαιδευτικών του Προγράμματος έπρεπε να αναιρέσει τις ενστάσεις και τους φόβους των ίδιων των μουσουλμάνων. Στην αρχή αρκετοί μειονοτικοί, όπως για παράδειγμα στον Εχίνο, αντιλαμβάνονταν το ΚΕΣΠΕΜ σαν μια ευρύτερη κρατική πολιτική εκπαιδευτικής προπαγάνδας. Παραδοσιακές «εικόνες» και παγιωμένοι μύθοι βασανίζουν σήμερα σε μεγάλο βαθμό τη μουσουλμανική νεολαία εμποδίζοντας την κοινωνική ένταξη και τη προσωπική εξέλιξη. Στις νεαρές γυναίκες ενώ θέλουν να σπουδάσουν τους επιβάλλεται ακόμα ο μονόδρομος της στήριξης της μελλοντικής οικογένειας ως αποκλειστική αποστολή της ζωής τους. Ωστόσο, είναι φανερές οι αλλαγές που έγιναν τα τελευταία 10 χρόνια ενώ και μουσουλμάνες δασκάλες του προγράμματος μιλούν για την αποτελεσματικότητα και διεισδυτικότατα του. Η εκπαιδευτικός Αϊλά Ισμαήλ βλέπει τεράστια διαφορά στις μεθόδους μάθησης συγκριτικά με αυτό που επικρατούσε όταν ήταν μαθήτρια επαναλαμβάνοντας το μεγάλο πλήγμα που επέφερε στη «παπαγαλία» το νέο πρόγραμμα.
Ένα από τα μεγαλύτερα ατού του ΚΕΣΠΕΜ είναι η ευρεία και ορθή χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή κατορθώνοντας έτσι το μάθημα να μετατρέπεται σε μια ευχάριστη διαδικασία παραπέμποντας περισσότερο σε παιχνίδι, απαλείφοντας έτσι τα βαρετά στοιχεία της απλής παράδοσης. Μια άλλη πρωτοτυπία είναι ότι τα μαθήματα είναι «διαθεματικά» συνδυάζοντας για παράδειγμα την ιστορία με τη γεωγραφία ενισχύοντας έτσι την συνθετική σκέψη των μαθητών. Ακόμα και οι καθηγητές και οι δάσκαλοι παρακολουθούν μαθήματα τουρκικών για να μπορούν να επικοινωνούν με τα παιδιά στη φυσική τους γλώσσα!
Κατά τον καθηγητή Jim Cummins του Πανεπιστημίου του Τορόντο, ειδικό στη δίγλωσση εκπαίδευση, το πρόγραμμα είναι μοναδικό διεθνώς για την αποτελεσματικότητά του και τον σεβασμό του στο «Άλλο». Πλέον τη δημόσια ατζέντα δεν πρέπει να την απασχολεί το ζήτημα του αποκλεισμού καθώς αυτός εννοείται ότι είναι απορριπτέος. Ούτε πρέπει να σκεφτόμαστε απλά για ένταξη. Αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε και ευτυχώς φαίνεται να ανακαλύπτουμε είναι μια ένταξη που να αποδέχεται τον άλλο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου