Τα τελευταία χρόνια, με την άνοδο του νεοφιλελευθερισμού, έχουμε ακούσει υπερβολικά πολλά για την ελεύθερη οικονομία και τον περιορισμό του κράτους, που δεν μπορεί παρά να μας προκαλεί κατάπληξη η εμφάνιση του κράτους ισχυροποιημένη και αλαζονική όσο ποτέ...
Ένα «φανταχτερό», θα λέγαμε, παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση της ιαπωνικής εταιρείας πυρηνικής ενέργειας Tepco, η οποία με την αδηφάγα κερδοσκοπία της παρέλειψε τις απαιτούμενες για λόγους ασφάλειας παρεμβάσεις στους πυρηνικούς σταθμούς της Φουκουσίμα, με αποτέλεσμα την ολική συντριβή ορισμένων αντιδραστήρων, την πλήρη περιβαλλοντική καταστροφή, τη βίαιη μετανάστευση των κατοίκων της περιοχής, την έκθεσή τους σε κίνδυνο υγείας, αλλά και την έκθεση των κατοίκων όλου του πλανήτη σε παρόμοιο κίνδυνο. Και είναι παρόμοιος, γιατί η κατάσταση στους αντιδραστήρες επιδεινώνεται πράγμα που σημαίνει ότι το περιστατικό χάνει την περιορισμένη τοπική του σημασία και αποκτάει παγκόσμια.
Πού εμπλέκεται το κράτος; Στο ότι πρόκειται το ιαπωνικό κράτος να την διασώσει ή με άλλα λόγια να αναλάβει μέρος του βάρους της ή ίσως και να την κρατικοποιήσει, για να χρεωθεί ο λαός τα βάρη της. Βέβαια δεν πρόκειται να τεθεί το ζήτημα της κρατικής παρέμβασης τόσο ωμά, αλλά λέγεται ότι η εταιρεία δεν μπορεί να αναλάβει τις αποζημιώσεις των πληγέντων και για χάρη τους θα τις αναλάβει το κράτος. Με όμοιο ακριβώς τρόπο και οι δικές μας τράπεζες λένε ότι, αν δεν πάρουν επιπλέον χρηματοδότηση από το κράτος 30 δις, τότε θα κινδυνεύσουν οι καταθέσεις των πολιτών. Μήπως αυτό μοιάζει κάπως με εκβιασμό; Όμως είναι προφανές πλέον ότι η παγκόσμια αυταπάτη της ελευθερίας από το κράτος έχει πια παρέλθει και βρισκόμαστε στη φάση της φανερής κοινωνικοποίησης των χρεών των ισχυρών και ιδιωτικοποίησης των κερδών, όπως γλαφυρά αναφέρουν πολλοί.
Δεν μπορούμε όμως να μην αναρωτηθούμε τουλάχιστον δύο πράγματα:(α) Οι υπόλοιποι κάτοικοι του πλανήτη θα μπουν κάτω από την ομπρέλλα του ιαπωνικού κράτους για τον κίνδυνο που υφίστανται; (β) Οι μέτοχοι της εταιρείας, τουλάχιστον οι μεγάλοι, θα αντιμετωπίσουν τις αστικές και ποινικές ευθύνες τους, εφόσον κριθούν ένοχοι για αδίκημα ή μήπως θεωρούνται σε κάθε περίπτωση ελεύθεροι από ευθύνες κατ’ αναλογίαν της εκκλησιαστικής αυθεντίας του παρελθόντος;
Η Διεθνής Υπηρεσία Πυρηνικής Ενέργειας τους είχε προειδοποιήσει και άρα δεν μπορούν να αρνηθούν την γνώση της κατάστασης. Αν μάλιστα έχουν σκοπίμως πλαστογραφήσει έγγραφα όπως διαρρέει από τα ΜΜΕ, τότε η ευθύνη τους είναι κραυγαλέα και δεν θα υπάρχει καμμία δικαιολογία για το ιαπωνικό κράτος και τη δικαιοσύνη του.
Θα πρέπει επίσης να διεκρινίσουμε δύο πράγματα για την έννοια του κράτους:(α) Όταν το κράτος ενδιαφέρεται για τους πολλούς, λέγεται κράτος πρόνοιας και είναι πλησιέστερα στο αληθινό και σκοπούμενο κράτος.(β) Όταν το κράτος ενδιαφέρεται μόνον για τους λίγους και χρησιμοποιεί γι’ αυτό τους πολλούς, λέγεται απλώς εξουσία και επιβολή. Και μάλιστα αυτό το δεύτερο είναι σύμφωνο με τις απόψεις του Νίτσε:
«Από τη στιγμή που διαθέτουμε εκείνη την κοινή οικονομική διαχείριση της γης που σύντομα θα είναι αναπόφευκτη, η ανθρωπότητα θα μπορεί να βρει το καλύτερο νόημά της σαν μηχανή στην υπηρεσία της οικονομίας αυτής –σαν τεράστιος μηχανισμός ρολογιού, αποτελούμενος από ολοένα και μικρότερα, ολοένα και πιο λεπτά «προσαρμοσμένα» γρανάζια∙ σαν μια ολοένα αυξανόμενη περίσσεια όλων των δεσποζόντων και διαταζόντων στοιχείων∙ σαν ένα όλον τρομερής δύναμης, που οι ατομικοί συντελεστές του αντιπροσωπεύουν ελάχιστες δυνάμεις, ελάχιστες αξίες.
Σε αντίθεση με αυτό το μίκραινμα και την προσαρμογή του ανθρώπου σε μια εξειδικευμένη χρησιμότητα, χρειάζεται μια αντίθετη κίνηση –η παραγωγή ενός συνθετικού, συνοψίζοντος, δικαιολογούντος ανθρώπου, για τον οποίο προϋπόθεση της ενθαδικής ύπαρξης είναι αυτός ο μετασχηματισμός της ανθρωπότητας σε μηχανή, ως βάση πάνω στην οποία να μπορεί να επινοήσει τη δική του ανώτερη μορφή του Είναι.
Αυτός ο άνθρωπος χρειάζεται την εναντίωση των μαζών, των «ισοπεδωμένων», το αίσθημα της απόστασης από αυτούς! Στέκεται πάνω τους, ζει από αυτούς. Αυτή η ανώτερη μορφή του αριστοκρατισμού είναι εκείνη του μέλλοντος…. αλλά προϋποθέτει εκείνους για λογαριασμό των οποίων έχει νόημα αυτή η εκμετάλλευση».[i]
Η έννοια λοιπόν του κράτους δεν είναι κάτι μυθώδες, αλλά η έκφρασή του κυμαίνεται παρακολουθώντας τις κοινωνικές εξελίξεις και σίγουρα σε καμμία περίοδο δεν υπήρξε πραγματικά δημοκρατικό, γιατί και οι άνθρωποι δεν υπήρξαν ποτέ δημοκρατικοί –εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις. Και αν δεν ανακαλύψουμε αυτό που μπορεί να στηρίξει τη δημοκρατία, δεν πρόκειται ποτέ να την πραγματοποιήσουμε. Αλλά αυτό είναι η συνείδηση και όχι κάποιος θεσμός παντοδύναμος που θα αφήσει τον άνθρωπο ήσυχο στην πλάνη του κάνοντας την προσπάθεια για λογαριασμό του!
Ιωάννα Μουτσοπούλου, ΔικηγόροςΜέλος της Γραμματείας της Μ.Κ.Ο. ΣΟΛΩΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου