Νηστεία: Μια φορά το χρόνο ή κάθε μέρα;

Όταν ακούμε τη λέξη νηστεία, οι εικόνες που αναδύονται να είναι συνυφασμένες με τη στέρηση και τον ασκητισμό. Έρευνες ωστόσο δείχνουν, πως η νηστεία εκφράζει μία βαθύτερη φιλοσοφία, με εξαιρετικά οφέλη για την υγεία...

Έρευνες του Τμήματος Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης απέδειξαν την ευεργετική επίδραση της νηστείας στις τιμές των λιπιδίων του αίματος. Όσοι νήστευαν 180 ημέρες το χρόνο είχαν 12,5% χαμηλότερη ολική χοληστερόλη και 20% χαμηλότερη LDL (κακή) χοληστερόλη από όσους δε νήστευαν.

Επίσης, στα άτομα που ακολουθούν ευλαβικά τις επιταγές της νηστείας, παρατηρήθηκαν: Καλύτερη ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος, της αρτηριακής πίεσης, βελτιωμένη εντερική λειτουργία, χαμηλότερες τιμές ουρικού οξέος και μειωμένος κίνδυνος εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου.

Η ορθόδοξη πίστη «απαιτεί» από τους πιστούς νηστεία για περίπου 180 ημέρες το χρόνο. Στις μέρες μας όμως, ελάχιστοι είναι εκείνοι που την τηρούν. Σίγουρα, η εφαρμογή των αυστηρών επιταγών της χριστιανικής νηστείας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Παρ’ όλα αυτά, κάποιες βασικές αρχές της μπορούν να αποδειχτούν πολύτιμες για την καλή μας υγεία.

Αποχή από τα ζωικά λίπη
Βασική αρχή της νηστείας είναι η αποχή από τα ζωικά προϊόντα. Κρέας, πουλερικά, ψάρια, αβγά, γαλακτοκομικά και τυριά απαγορεύονται. Κύρια πηγή ενέργειας αποτελούν οι υδατάνθρακες ενώ ταυτόχρονα, μειώνεται η πρόσληψη κορεσμένου λίπους.

Αντίθετα, λόγω των θαλασσινών που μπορούν να καταναλωθούν, του ψαριού, που επιτρέπεται κάποιες φορές, του ελαιόλαδου και των ξηρών καρπών, αυξάνεται η πρόσληψη πολυακόρεστων και μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. Αν και η πλήρης αποχή από τα ζωικά προϊόντα, για μεγάλα χρονικά διαστήματα, απαιτεί προσοχή, η μέτρια κατανάλωσή τους είναι ιδιαιτέρως ωφέλιμη.

Αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών
Η πλήρης αποχή από τα ζωικά προϊόντα, οδηγεί όσους νηστεύουν σε αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και δημητριακών ολικής άλεσης. Τα λαδερά και τα όσπρια αποτελούν την κύρια μορφή μαγειρεμένου φαγητού κατά τη διάρκεια της νηστείας. Τα φρούτα αντικαθιστούν τα γλυκά και τα διαφόρων ειδών σνακ, ενώ η σαλάτα ωμή ή βραστή, υπάρχει καθημερινά στο τραπέζι.

Επιπλέον, συνδυασμοί όπως αυτός των οσπρίων με το ρύζι π.χ. φακές ή μαυρομάτικα με ρύζι, παρέχουν πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας. Η καθημερινή λοιπόν κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής άλεσης καθώς, και η ύπαρξη οσπρίων τουλάχιστον σε εβδομαδιαία βάση είναι ωφέλιμο να υιοθετηθούν.

Εγκράτεια και μέτρο
Βέβαια, η φιλοσοφία της νηστείας είναι βαθύτερη από την απαγόρευση συγκεκριμένων τροφών. Για τους ευσεβείς Χριστιανούς, η μη κατανάλωση ζωικών προϊόντων δεν επαρκεί. Ακόμη και οι τροφές που επιτρέπονται, πρέπει να καταναλώνονται με εγκράτεια και μέτρο. Η ποιότητα, χωρίς τη μείωση της ποσότητας, δεν αποτελεί νηστεία.

Η νηστεία θεωρείται το μέσο για να δυναμώσει η θέλησή τους, να υποταγεί το σώμα στο πνεύμα και να μπορέσουν τελικά, αντιστεκόμενοι στον πειρασμό και την αμαρτία, να έρθουν πιο κοντά στο Θεό.

Η εγκράτεια, το μέτρο, η δύναμη της θέλησης και η επιβολή του πνεύματος στο σώμα είναι αρετές που θα μπορούσαν να αποτελέσουν παράδειγμα για όλους μας. Δεν αρκεί να τρώμε υγιεινά˙ χωρίς εγκράτεια και μέτρο, η υπερβολές στην ποσότητα μπορούν να υπερνικήσουν τα όποια οφέλη. Αντιμετωπίζοντας λοιπόν τη τροφή απλώς ως μέσο για την επιβίωση και όχι ως σκοπό ζωής, όπως προστάζει η σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία, ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να βρει τη μέση οδό, μεταξύ γευστικής απόλαυσης και εγκράτειας.

Τρόπος Μαγειρέματος
Εκτός από την αρετή του μέτρου, η νηστεία μας παρέχει και ιδιαίτερους τρόπους μαγειρέματος. Κάποιοι από αυτούς είναι δυνατόν να ενταχθούν στην καθημερινότητα με εξαιρετικά οφέλη. Η απαγόρευση της κατανάλωσης αβγών, βουτύρου και γάλατος οδήγησε στην ανάπτυξη τρόπων μαγειρέματος με αντικατάσταση των παραπάνω υλικών.

Τα ζωικά λιπαρά αντικαταστάθηκαν από ελαιόλαδο και ταχίνι, τα όσπρια συνδυάστηκαν με ρύζι και πλιγούρι, οι πίτες παρασκευάστηκαν μόνο με ελαιόλαδο, ενώ δημιουργήθηκαν νηστίσιμα γλυκά. Εκτός λοιπόν από τα γλυκά του κουταλιού, έκαναν την εμφάνισή τους γλυκά με βάση το ελαιόλαδο, το ταχίνι, τους ξηρούς καρπούς και την κουβερτούρα.

Τα πιάτα που προέκυψαν από τις παραπάνω… αντικαταστάσεις δεν περιέχουν κορεσμένα λιπαρά, ενώ είναι πλούσια σε μονοκόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και υδατάνθρακες. Το μαγείρεμα με ελαιόλαδο είναι αναμφισβήτητα ωφέλιμο, ενώ η κατανάλωση γλυκισμάτων μπορεί να αποτελέσει μέρος της καθημερινής διατροφής. Αρκεί να γίνεται με μέτρο. 

Κλείνοντας, μπορούμε να πούμε ότι η συνολική φιλοσοφία που χαρακτηρίζει την εφαρμογή την νηστείας θα ήταν ιδιαίτερα ευεργετική στην καθημερινότητα του σημερινού ανθρώπου. Εγκράτεια και μέτρο, μειωμένη πρόσληψη ζωικών λιπαρών, αύξηση της κατανάλωσης ψαριού, φρούτων, λαχανικών και οσπρίων μπορούν να αποβούν πολύτιμοι σύμμαχοι για όλους.

 

Γράφει η Παρασκευή Κουστουράκη, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.